Κρητική Αναγέννηση

ΚΡΗΤΙΚΗ  ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

       

Η Κρήτη έμεινε κάτω από την κυριαρχία των Βενετών από το 1211 έως το 1669 περίπου, όταν και αυτή  υποδουλώθηκε  στους Τούρκους.

Στη διάρκεια της ενετοκρατίας  το νησί γνώρισε οικονομική και εμπορική ανάπτυξη και παρουσίασε πάρα πολύ μεγάλη λογοτεχνική ακμή. Τους δύο πρώτους αιώνες ο ντόπιος  πληθυσμός έτρεφε εχθρικά συναισθήματα  προς τους Βενετούς κατακτητές . Την περίοδο αυτή πολλά χειρόγραφα αρχαίων Ελλήνων και  Βυζαντινών συγγραφέων αντιγράφονται στο νησί που γρήγορα εξελίχθηκε σε πολιτισμικό κέντρο.

  Οι μορφωμένοι  μιλούσαν και τις δύο γλώσσες , ενώ ανάμεσα στους ευγενείς Βενετούς , πολλοί ήταν εκείνοι που δε θυμούνταν πια την ευγενική τους καταγωγή και δε διατηρούσαν παρά  το επώνυμό τους και τα λίγα φέουδα που τους απέμειναν.

    Η άνθηση  της λογοτεχνίας στην Κρήτη και η θαυμαστή κορύφωση στην οποία  έφτασε οφείλεται  στην επιρροή της Ευρωπαϊκής Αναγέννησης, η οποία  συντέλεσε στη δημιουργία της <<Κρητικής Αναγέννησης>>.

   Πολλοί την Κρητική Αναγέννηση την ονομάζουν ως <<χρυσή περίοδο στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας>>. Η  μακρόχρονη συμβίωση των δύο λαών , Ενετών και Κρητικών, έφερε σε επαφή τους δύο λαμπρούς πολιτισμούς , τον Ελληνο-Βυζαντινό και τον δυτικο-Ρωμαϊκό. Η   ένωση αυτή είχε λαμπρά αποτελέσματα σε όλους τους τομείς του πνεύματος.

        Η άνθηση αυτή δεν παρατηρήθηκε μόνο στα γράμματα αλλά και στην τέχνη. Έτσι , στην αρχιτεκτονική , τη μουσική και τη ζωγραφική, η βυζαντινή  παράδοση δέχτηκε στοιχεία της Ιταλικής Αναγέννησης . Ιδρύεται η Κρητική σχολή Αγιογραφίας, καινούριο ρεύμα, στην αγιογραφία που οι περισσότεροι εκπρόσωποι της  ήταν  Κρήτες. 

 Ο μεγάλος ζωγράφος Δομίνικος Θεοτοκόπουλος  (1540-1614) μαθήτευσε στην Κρήτη  και το  1567  έφυγε για τη Βενετία και μετά στο Τολέδο της Ισπανίας όπου έγινε διάσημος  ως

el  Greco.

        Στην Κρήτη στην περίοδο της Αναγέννησης έγιναν γνωστά όχι μόνο το όνομα του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, αλλά και του Βιτσέντζου  Κορνάρου , του Γεώργιου Χορτάτζη , του Θεοφάνη , του Μιχαήλ Δαμασκηνού κ.α.

       Διάσημα  έργα ήταν ο Ερωτόκριτος και η θυσία του Αβραάμ του Βιτσέντζιου   Κορνάρου , η Ερωφίλη του Χορτάτζη, η Βοσκοπούλα (αγνώστου)  που διαβάζονται   και σήμερα. Άλλα γνωστά έργα :<<Κατσούρμος >> και          << Πανώρια>> του Χορτάτζη , <<Στάθης>> και <<Φορτουνάτος>> του Φώσκολου.

   Ο Ερωτόκριτος είναι  το σημαντικότερο έργο της Κρητικής Αναγέννησης. Ο Ερωτόκριτος είναι ένα έργο του Βιτσέντζιου Κορνάρου που εκφράζει ιπποτικές αρετές , παλικαριά, αγάπη, φιλία  ιπποτική γενναιοφροσύνη  και σταθερότητα. Επίσης εκφράζεται και η λαϊκή ζωή των   Κρητικών εκείνη την εποχή. Η Βοσκοπούλα (αγνώστου) είναι  ποιμενική ποίηση και   είναι αφηγηματικό ποίημα. Η θυσία του Αβραάμ είναι θρησκευτικό δράμα, είδος πολύ   δημοφιλές στην εποχή του που οι πηγές του βρίσκονται στα βυζαντινά και τα ευρωπαϊκά  μυστήρια του Μεσαίωνα.

 Η Ερωφίλη είναι πεντάπρακτη τραγωδία στον τύπο των αρχαίων τραγωδιών με επεισόδια και χορικά.

    

Στον τομέα της Μουσικής (κοσμικής και εκκλησιαστικής) παρατηρείται μεγάλη άνθηση. Πολλοί ξένοι περιηγητές θαύμασαν την αγάπη του λαού της Κρήτης στη μουσική, το τραγούδι και τα όργανα που χρησιμοποιούσαν οι διάφοροι καλλιτέχνες.

        Η άνθηση στην αρχιτεκτονική αποτυπώνεται στην κατασκευή λαμπρών δημοσίων κτηρίων, ναών, υδραγωγείων, δρόμων, κρηνών, πλατειών, πυλών κ.α.    που σώζονται έως σήμερα και αποτελούν στολίδια της πόλης π.χ. Λότζια , Βασιλική του Αγ.Μάρκου, κρήνη Μοροζίνι , κρήνη Μπέμπο και άλλα πολλά.

        Η κρητική αναγέννηση κράτησε πολύ, αλλά έγινε η πτώση της Κρήτης         στους Τούρκους (1669)κι έτσι διακόπηκε η λογοτεχνική παραγωγή και ακολούθησε ενάμισης αιώνας ποιητικής παρακμής. Μετά την πτώση του Βυζαντίου στους Τούρκους (1453) η Κρήτη παραμένει το μοναδικό τμήμα του ελληνισμού στο οποίο  η ελληνική ιδέα εξακολουθεί να είναι ζωντανή.

        Η Κρητική Αναγέννηση δείχνει την πορεία της ιστορίας της Κρήτης που όλοι  οι Κρητικοί πρέπει να γνωρίζουν.